دسترسی ها

کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است که با توجه به آمار سازمان بهداشت جهانی، بیش از 30% جمعیت دنیا از مشکل کم خونی رنج می برند. کمبود آهن علت کم خونی نیمی از این افراد است که غالبا در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.
به طور کلی آهن به رنگدانه هموگلوبین متصل می شود که اکسیژن را به سلول های بدن می رساند. اکسیژن عنصری حیاتی برای سلول هاست تا بتوانند انرژی تولید کرده و عملکردهای خون را انجام دهند. کم خونی فقر آهن در غالب موارد به خاطر از دست دادن شدید و ناگهانی خون، در پی بیماری مزمن خونی و یا کمبود آهن در برنامه غذایی بروز می کند. در واقع، بدن نمی تواند آهن را سنتز کند و باید نیاز خود را از طریق مواد غذایی به دست آورد.
علائم کم خونی
اکثر افرادی که کم خونی فقر آهن خفیف دارند از نارحتی خود مطلع نیستند. علائم آن تا حد زیادی به سرعت ابتلا کم خونی بستگی دارد. اگر این مشکل به تدریج بروز کند علائم آن نیز چندان راحت قابل تشخیص نیست. مهم ترین علائم آن عبارتند از:
– خستگی غیر عادی
– رنگ پریدگی صورت
– نبض تند
– نفس نفس زدن واضح هنگام فعالیت
– سردرد
– سرگیجه
– کاهش تمرکز و قابلیت های ذهنی
افراد در معرض خطر
– خانم های در سن باروری که خونریزی شدیدی در دوران قاعدگی دارند زیرا خون زیادی را از این طریق از دست می دهند.
– خانم ها باردار و خانم هایی که حاملگی های متعدد و نزدیک به هم داشته اند.
– نوجوانان
– کودکان به خصوص از 6 ماه تا 4 سال
– افرادی که مبتلا به بیماری هایی هستند که جذب نامطلوب آهن را در پی دارد.
– افراد مبتلا به بیماری هایی مانند زخم گوارشی، سرطان پروستات و… که به طور مزمن و غیر قابل رویت، از طریق مدفوع خون از دست می دهند.
– کسانی که رژیم گیاهی دارند به خصوص اگر هیچ فرآورده حیوانی را مصرف نکنند.
– نوزادانی که شیر مادر نمی خورند.
– افرادی که به طور منظم بعضی داروها مانند انواعی از داروهای ضد اسیدی برای تسکین سوزش معده را مصرف می کنند. اسید معده آهن غذا را به شکل قابل جذبی توسط روده تبدیل می کند. آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی نیز ممکن است در طولانی مدت سبب خونریزی معده شوند.
– بیماران مبتلا به نارسایی کلیه به خصوص اگر تحت دیالیز باشند.
به طور کلی تمام خانم های باردار از نظر کمبود آهن تحت نظر پزشک و آزمایش قرار می گیرند. در مواردی که افراد با علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کنند، با انجام آزمایش خون می توان از مشکل اطلاع پیدا کرد و درمان مناسب را در پیش گرفت.
اقدامات پیشگیرانه
کمبود آهن در برنامه غذایی مهم ترین علت بروز کم خونی فقر آهن است. آهن در مواد غذایی به دو دسته حیوانی و گیاهی تقسیم می شود. دسته اول به راحتی در بدن متابولیسم می شوند در حالی که دسته دوم جذب کمتری دارند. تفاوت جذب به وجود اسید فیتیک و تانین موجود در گیاهان مربوط می شود.
به طور طبیعی تغذیه سالم و متنوع نیاز بدن به آهن را تامین می کند. جگر گوسفند و ماکیان، گوشت راسته گوساله، گوشت چرخ شده بوقلمون و ماهی آزاد بهترین منابع آهن هستند. از بین مواد غذایی عالی حاوی آهن گیاهی نیز می توان به میوه های خشک، دانه ها، حبوبات، سبزیجات سبز و گردو اشاره کرد.
یک مرد با وزن 70 کیلوگرم ذخایر آهن برای حدود 4 سال را دارد. در مورد خانم ها به دلیل خونریزی های قاعدگی این ذخایر برای مدت بسیار کوتاه تری کافی است چنانچه خانمی با وزن 55 کیلوگرم ذخیره آهن را برای حدود 6 ماه خواهد داشت.
به افرادی که رژیم گیاهی دارند توصیه می شود تا در برنامه غذایی خود از منابع سرشار ویتامین C مانند فلفل قرمز، کلم بروکلی، آب پرتقال و… همراه با غذا میل کنند تا جذب‌ آهن افزایش یابد. در مورد مکمل های آهن نیز باید با نظر پزشک مصرف شود.
چای و قهوه را نیز باید یک ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از غذا نوشید. این نوشیدنی های حاوی تانین هستند که تا در فاصله کمتر روند جذب آهن را مختل می کند.
خانم هایی که خونریزی شدید قاعدگی علت کم خونی آنهاست می توانند با نظر پزشک از قرص های ضدبارداری استفاده کنند زیرا باعث کاهش خونریزی می شود.
منبع:قدس آنلاین