سعید کوشافر: بعضی وقتا که با بزرگترهای خانواده حرف میزنی ، چیزهای جالبی میشنوی ،بویژه وقتی حرف از بیماری به میان میاید مطالبی که به گوشت میرسد جالبتر میشود. ماجراهایی از مرد یا زنی که یک شبه دل درد شدو فردا درگذشت , قصه مردان وزنانی که سالها یک بیماری داشتندو با ان درد زندگی میکردند وچه وچه وچه …

اما درمیان حرفهای آنان همیشه یک نکته مشترک وجود دارد و آنهم این است که قدیمها این قدر سرطان و ایدز و فلان و فلان بیماری کشنده نداشتیم .
درمقابل این اظهارات پیرمردها وپیرزنان اما همواره این سخن مطرح شده که درهمان زمان هم بیماریهای کشنده ای چون سرطان وجود داشته اما به دلیل اینکه هنوز علم پزشکی پیشرفت نکرده بود , تشخیص داده نمیشدو بیماران میمردند بدون اینکه مشخص شود بیماری انها چه بوده است .
اما برخی نیز که علاوه بر تایید اینکه بسیاری از بیماریها درگذشته هم وجود داشته ولی تشخیص داده نمیشد بر این نکته تاکید دارند که افزایش بسیاری از بیماریها از جمله سرطان محصول زندگی صنعتی است و قطعا درگذشته به این اندازه شیوع نداشته است .
***افزایش بی سابقه ابتلا به سرطان در جهان
گزارش سال 2012 سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد، آمار ابتلا به انواع سرطان از سال 2008 تا کنون به شدت افزایش یافته و به 13 میلیون نفر رسیده است.
در همین بازه زمانی آمار مرگ و میر مبتلایان به سرطان نیز افزایش یافته و از هفت و نیم میلیون نفر به هشت میلیون و دویست هزار فرد رسیده است.
با تغییر سریع الگوی زندگی – دود کردن سیگار و افزایش وزن – در کشورهای در حال توسعه، آمار ابتلا به سرطان در این کشورها به شدت افزایش یافته است.
ابتلا به سرطان ریه، که در نتیجه دود کردن سیگار بروز می کند، بیش از یک میلیون و هشتصد هزار فرد – در حدود 13 درصد – را مبتلا کرده است.
سازمان بهداشت جهانی با اشاره به افزایش سریع ابتلا به سرطان سینه اعلام کرد، ابتلا به این سرطان، مهم ترین عامل مرگ و میر زنان در 140 کشور جهان است.
دکتر دیوید فورمن، پژوهشگر ارشد سرطان در سازمان بهداشت جهانی گفت:” ابتلا به سرطان سینه مهم ترین عامل مرگ و میر زنان در کشورهای فقیر و توسعه نیافته است. ”
او افزود:” علت افزایش مرگ و میر زنان مبتلا به سرطان سینه، فقدان خدمات بهداشتی و درمانی و تغییر الگوی زندگی است. ”
سازمان بهداشت جهانی پیش بینی کرد، در صورت عدم آموزش افراد و گسترش خدمات درمانی، آمار مبتلایان به سرطان در سال 2025 به 19 میلیون نفر برسد.
*** شیوع سرطان در ایران
اما درمورد این بیماری در کشورمان یک عضو هیئت مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران، شیوع سرطان در کشورمان را غیرمتعارف خواند و گفت: تغییر به وجود آمده در روند ابتلا به سرطان و افزایش شیوع این بیماری در ایران، طبیعی به نظر نمی رسد.
دکتر بهزاد رحمانی با عنوان این مطلب که بکار بردن واژه سونامی برای شیوع سرطان در کشور لفظ درستی نیست،گفت: البته تغییری در توزیع سرطان در کشور ایجاد شده که این موضوع دلایل مختلفی دارد.
این جراح عمومی در توضیح دلایل افزایش شیوع سرطان در کشور، گفت: افزایش سن امید به زندگی و طول عمر افراد جامعه، یکی از دلایل افزایش موارد سرطان در کشور است. به طوریکه موارد سرطانها در سنین بالا بیشتر شده است.
رحمانی ادامه داد: اگر به طور میانگین، مردان جامعه 85 سال عمر کنند، 95 درصد آنها دچار سرطان پروستات می شوند.

عضو هیئت مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران با اشاره به تغییر توزیع سرطانها و شیوع این بیماری در کشور، گفت: در سالهای گذشته بیشتر شاهد شیوع سرطانهای معده، مری و… بودیم. در حالی که هم اکنون سرطان ریه بیشتر شده و پس از آن، همچنان سرطان معده و روده بزرگ از شیوع بالاتری در کشور برخوردارند.
وی همچنین از شیوع بالای سرطان پستان در زنان ایرانی خبر داد و افزود: سن ابتلا به این سرطان در خانمها پایین آمده است.
رحمانی تاکید کرد: با تمام این تفاسیر و افزایش شیوع سرطان در کشور، نمی توان لفظ سونامی را برای این بیماری بکار برد.
وی با تاکید بر غیرمتعارف بودن افزایش شیوع سرطانها در کشور، تصریح کرد: آنچه مسلم است، اینکه سن ابتلا به برخی سرطانها در کشورمان پایین آمده است. به طوریکه در سالهای گذشته سن ابتلا به سرطان روده بزرگ مربوط به افراد 50 سال به بالا بود اما در حال حاضر مواردی از ابتلا به این نوع سرطان در سنین زیر 25 سال هم مشاهده می شود.
رحمانی، این تغییر در افزایش شیوع و توزیع سرطانها در کشور را غیرطبیعی خواند و افزود: شاید یکی از موارد، افزایش سن باشد که با خودش بیماریهای سنین بالا را می آورد، اما این وضعیت علتهای خاص هم دارد که شناخته شده ترین علت افزایش سرطانها، استرس است.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران ادامه داد: استرس، سطح ایمنی را پایین می آورد و یکی از دلایل شکست سیستم دفاعی بدن، به خاطر استرسهایی است که متوجه فرد است.
وی، همچنین به تغییر عوامل محیطی و نقش آن در افزایش سرطانها اشاره کرد و افزود: آلودگی هوای تهران در بروز و افزایش سرطان ریه را نمی توان نادیده گرفت.
رحمانی از راه شدن آزبست در هوای شهر تهران خبر داد و گفت: آزبست، باعث بروز یک نوع سرطان ریه می شود.
این جراح عمومی با اعلام اینکه آلودگی ناشی از دود و غبار در بروز سرطان نقشی ندارند، افزود: مواد شیمیایی ناشی از بنزین غیراستاندارد، ریسک ابتلا به سرطان ریه را بالا می برد.
*** سرطان از عوامل آلودگی هوا
درهمین راستا یک پزشک و پژوهشگر طب سنتی گفت: تغییرات غیرطبیعی که در هوا پدید می‌آید، مضر طبیعت شناخته شده که باعث بیماری قلبی، مغز و کبد یعنی اعضای رئیسه بدن می‌شود و در نهایت به مرگ افراد منجر می‌شود.
فاطمه مرادی ، با اشاره به اینکه آب و هوا در سلامت انسان بسیار با اهمیت است، اظهار داشت: علل و عوامل طبیعی جغرافیایی و آب و هوایی در سلامتی انسان بسیار موثر است. حکمای طب سنتی ایران زندگی در آب و هوای مناسب را نخستین اصل از اصول سلامتی می‌دانند.
به گفته وی هوای مناسب هوایی است که از نظر گرمی و سردی معتدل و عاری از هرگونه آلودگی باشد، همچنین باید عاری از هوای مخلوط با بخارات فاسد باشد و از ترکیبات فاسد کننده جانداران و گیاهان هم به دور باشد و مسلماً هر هوایی که مناسب تنفس و زندگی هم نباشد نامناسب خواهد بود.
این پزشک و پژوهشگر طب سنتی افزود: تغییرات غیرطبیعی که در هوا پدید می‌آید، مضر طبیعت هم شناخته شده اطلاق می‌شود که باعث بیماری قلب، مغز و کبد یعنی اعضای رئیسه بدن می‌شود که بیمار شدن آنها در نهایت مرگ را به همراه دارد.
مرادی افزود: در طب جدید مواد دیگری هم هستند که هوای آلوده به دی اکسید کربن و دی اکسید نیتروژن موجب مسمومیت می‌شود. امروزه ثابت شده که آلودگی هوا عامل تشدید بیماری‌های قلبی، تنفسی، نازایی، سقط جنین و سرطان است و برخی اوقات هم بروز مرگ آنی را باعث شده است.
این پزشک و پژوهشگر در زمینه طب سنتی بیان داشت: بیماری‌های دیگر مثل اختلال در بینایی، تاری دید، خستگی و سردرد در اثر آلودگی هوا بروز پیدا می‌کند و تغییر در عملکرد قلب، شش و بروز سرطان های مختلف هم ناشی از آب و هوای آلوده اشاره شده است.
وی خاطرنشان کرد: آلودگی‌های محیطی مثل تجمع زباله و وجود منابع تولیدکننده بخارات سمی مثل معادن گوگرد و مرداب‌ها در اطراف شهر، باعث ایجاد هوای وبایی (هوای آلوده) می‌شود. در طب جدید هم در مورد آلودگی هوا بسیار مفصل بحث می‌شود. البته از آنجا که در زمان‌های گذشته بحث آلودگی هوا به شکل امروزی که در هوا آلاینده‌هایی مانند ذرات ازت و فلورو کربن وجود نداشته، انتظار نمی‌رود که در منابع طب سنتی ذکر شده باشد.
*** ریشه اغلب سرطان‌ها

درعین حال برخی بر این باورند که بیماری‌های حاد در بدن واکنش‌هایی انجام می‌دهند که علت اولیه و ریشه همه آنها، آلودگی شیمیایی در آب و هوا و غذا است که دقت کافی در رفع این آلودگی‌ها صورت نمی‌گیرد.
دراین خصوص یک عضو گروه مرجع و مشاور سازمان جهانی بهداشت گفت: بیشتر سرطان‌ها، حساسیت‌ها، آسم و تغییرات هوشی ناشی از آلودگی هوا است.
رضا افشاری درباره اثرات آلودگی هوا بر سلامت جامعه اظهار کرد: بیماری‌هایی که در اثر آلودگی هوا ایجاد می‌شود به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌گردد که در این بین بیماری‌های مزمن تنفسی معمولاً وقتی به شکل حاد ظاهر می‌شود، دیده خواهد شد.
وی افزود: بیماری‌های حاد در بدن واکنش‌هایی انجام می‌دهند که علت اولیه و ریشه همه آنها، آلودگی شیمیایی در آب و هوا و غذا است که دقت کافی در رفع این آلودگی‌ها صورت نمی‌گیرد.
افشاری ادامه داد: بین 30 تا 50 درصد آلودگی‌ها از طریق هوای آلوده وارد بدن می‌شود که شامل آلودگی‌های طبیعی هوا مانند گرد و خاک و آلودگی‌های ساخت بشر نظیر کارخانجات و سوخت و سوز مواد آلی مانند گاز و بنزین است.
عضو گروه مرجع و مشاور سازمان جهانی بهداشت افزود: در سطح شهر مشهد عواملی مانند استفاده شهروندان از دوچرخه و نهادینه شدن این فرهنگ، راه‌اندازی مترو، تنظیم خودروها در جهت کاهش آلودگی هوا و طرح زوج و فرد کردن تردد خودروها باعث کاهش آلودگی شهری می‌شود.
افشاری تصریح کرد: آلودگی هوا که از حد معمول بالا برود زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی می‌شود که عوارضی مانند سردرد دارد و در ماه‌های بعد زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند آسم و دیگر بیماری‌های تنفسی است.
دانشیار و متخصص سم‌شناسی بالینی بیمارستان امام رضا (ع) با بیان اینکه یک سوم آلودگی‌ها در داخل منازل است، ادامه داد: شایع‌ترین مسمومیت‌ها با مونواکسید کربن در فصل زمستان است.
وی در پایان گفت: پایین بودن 10 امتیاز هوشی افراد ناشی از آلودگی با سرب بوده و بخشی از عقب‌افتادگی فرزندان نیز مربوط به وجود سرب در هوا است.
***خطر ابتلا 15 میلیون ایرانی به سرطان
در این خصوص همچنین ؛ معاون وزیر بهداشت با اشاره به اینکه میزان چربی خون 15 میلیون نفر در کشور بالاست و این می‌تواند باعث افزایش سرطان و مقاومت به انسولین و دیابت شود، گفت: 85 درصد مردم کشور از پنج واحد مصرف میوه و سبزیجات روزانه بی بهره هستند.
علی اکبر سیاری با اشاره به اینکه میزان چربی خون 15 میلیون نفر در کشور بالاست و این می‌تواند باعث افزایش سرطان و مقاومت به انسولین و دیابت شود، از بی بهره بودن 85 درصد مردم کشور از پنج واحد مصرف میوه و سبزیجات روزانه خبر داد و اظهار داشت: عادات غذایی نادرست، مصرف چربی، قند و نمک و کاهش مصرف میوه و سبزی در کنار کم تحرکی می‌تواند باعث اضافه وزن و افزایش قند و چربی و در نهایت مرگ زودرس شود که این مرگ نشسته و مخفی نام دارد.
وی ادامه داد: از 380 هزار مرگ در کشور 93 هزار به علت سکته قلبی و 34 هزار مرگ نیز بر اثر سکته مغزی است. همچنین از جمعیت ایران 15 میلیون نفر دچار چربی خون بالا هستند.
معاون بهداشتی وزارت بهداشت با بیان اینکه 5 میلیون و 600 هزار نفر در کشور سیگاری هستند، عنوان کرد: این افراد 650 هزار میلیارد هزینه صرف می‌کنند و مصرف سیگار در این افراد می‌تواند باعث بسته شدن عروق و سکته قلبی در آنان شود. با اصلاح عادات غذایی، تحرک و کنترل استرس می‌توان این عوامل را کاهش داد.
***سونامی سرطان را قبول ندارم
درمقابل همه این اظهارات اما معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: آمار سرطان در ایران 100 در هر یکصد هزار نفر است که از متوسط کشورهای دیگر بیشتر نیست اما می‌توان گفت نوع سرطان‌ها فرق کرده ولی تعداد مبتلایان در کل بیشتر از دیگر کشورها نیست.
رضا ملک‌زاده معاون تحقیقاتی و فناوری وزارت بهداشت گفت: سونامی سرطان را قبول ندارم و بر اساس اطلاعات دقیق از ایران و توسط بهداشت جهانی منتشر شده میزان شیوع سرطان در کشور ما از اغلب کشورها حتی کشورهای اروپایی و آمریکایی کمتر است؛ بر طبق آمار ما عدد مبتلایان به سرطان در ایران در حد متوسط دنیاست و افرادی که این مسئله را عنوان می‌کنند از پزشکانی هستند که فقط بیماران سرطانی می‌بینند و به کل جامعه نگاه نمی کنند.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تصریح کرد: تحقیقات سرطان شروع شده و ما همکاری مشترک و خوبی با سایر موسسات داشته‌ایم و ما احتیاج داریم در پیشگیری از سرطان اقداماتی را انجام دهیم اما این را در نظر داریم که هر کاری که برای سرطان انجام می دهیم 10 تا 15 سال طول می‌کشد تا به نتیجه برسد.

ملک‌زاده افزود: آمار سرطان در ایران 100 در هر صد هزار نفر است که از متوسط کشورهای دیگر بیشتر نیست اما می‌توان گفت که نوع سرطان‌ها فرق کرده اما تعداد مبتلایان در کل بیشتر از دیگر کشورها نیست.
ملک‌زاده به بیماری‌های مزمن و غیرواگیر اشاره داشت و گفت: این بیماری‌ها علت 80 درصد ناتوانی‌ها و مرگ و میر‌ها هستند.
وی تصریح کرد: 80 درصد بیماری‌های قلبی و عروقی و 50 درصد سرطان‌ها را می‌توان پیشگیری کرد؛ 30 درصد سرطان‌ها به خاطر سیگار است و باید با انجام کارهای تحقیقاتی سلامت را در جامعه ارتقاء دهیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ادامه داد: فشار خون علت 80 هزار مرگ در ایران است و افراد 7 الی 8 سال زودتر به دلیل فشار خون جان خود را از دست می‌دهند.
***واکنش وزارت بهداشت به سونامی سرطان
درادامه این واکنشها ، رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت در واکنش به ماجرای وقوع سونامی سرطان در کشور، طرح چنین مباحثی را غیرواقعی خواند.
دکتر رشید رمضانی بیان کرد: طرح پیشگیری و تشخیص سرطان سینه به صورت آزمایشی در 4 استان یزد، کرمانشاه، مازندران و اصفهان اجرا می شود.
وی با اشاره به این که تبریز هم برای اجرای این طرح اعلام آمادگی کرده است، گفت: هر استان از طریق رسانه های محلی اجرای این طرح را به عموم مردم اطلاع رسانی کرده و به این ترتیب مردم در جریان اجرای این طرح قرار گرفته و به مراکز ذیربط مراجعه می کنند.
رمضانی در ادامه افزود: فاز اول این طرح را شامل زنان مبتلا به سرطان در خانواده ها عنوان کرد و گفت: فاز دوم این طرح شامل خانمهای بالای 40 سال است که بر اساس آن همه خانم های بالای 40 سال مورد معاینه قرار می گیرند و براساس یافته های فیزیکی برای انجام ماموگرافی و سایر اقدامات بعدی معرفی می شوند.

به گفته رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت، طرح پیشگیری و تشخیص سرطان پس از بررسی های نهایی و تامین منابع لازم در سراسر کشور اجرا خواهد شد.
رمضانی در پاسخ به مطالب منتشر شده در برخی از رسانه ها مبنی بر وقوع سونامی سرطان در ایران ضمن غیر واقعی خواندن این گونه اظهارات گفت: در حال حاضر شاخص بروز سنی سرطان در کشور، 29 مورد در 100 هزار است که این آمار چیزی در حدود کمتر از 0.5 درصد در سال است.
وی با بیان اینکه سرطان سینه شایعترین سرطان زنان است، بیان کرد: در کشور ما به دلیل ساختار جمعیتی، سن ابتلا به سرطانها حتی سرطان سینه یک دهه کمتر از سایر کشورهای جهان است. بدین معنی که ابتلا به سرطان سینه در بین زنان ایرانی بین سن 40 تا 50 سالگی است در حالیکه در سایر کشورهای دنیا بعد از حدود 55 سالگی آغاز می شود.
رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت با اشاره به عوامل موثر در بروز سرطان سینه گفت: هرچه سن بلوغ دیرتر و یائسگی به موقع اتفاق بیفتد، خطر ابتلا به سرطان سینه در خانمها کاهش یافته و یا به عبارت دیگر، هرچه دوره پریودی طولانی تر باشد، خطر ابتلا به سرطان بیشتر است.
وی در ادامه افزود: هرچه تعداد زایمان، بیشتر و دوره شیردهی طولانی تر باشد، ابتلا به سرطان سینه کاهش می یابد.
به گفته رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت، زایمان پس از سن 35 سالگی، پریود زودرس، یائسگی دیرهنگام، چاقی، مواد دخانی (سیگار و قلیان)، عوامل ژنتیکی و همینطور عوامل تغذیه ای در بروز سرطان سینه موثرند.