دسترسی ها

پس از روی کار آمدن دولت جدید و روشن شدن مواضع رییس‌جمهور[1]، وزرا[2] و برخی مقامات دولتی[3] و[4] و همفکران حوزوی ایشان[5] در مورد شبکه‌های به‌اصطلاح اجتماعی، خصوصاً فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب از یک‌سو و پالایه شدن وی‌چت[6]، واتس‌اَپ و اینستاگرام توسط دستگاه قضایی و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در فضای مجازی از سویی دیگر، بحث‌های داغ مربوط به این شبکه‌ها، در رسانه‌ها و محافل عمومی مجدداً مطرح شد و مخالفان و موافقان، دلایل زیادی برای اثبات درستی و یا نادرستی عضویت در شبکه‌هایِ پیش‌گفته، بیان کردند.

محور مباحث مطرح‌شده، متفاوت و گوناگون است. فیلترینگ شبکه‌های یادشده، جاسوسی و امنیت اطلاعات، تهاجم فرهنگی، تبادل اطلاعات در سطح جهانی، معضل هرج‌ومرج، بی قانونی و بی‌هویتی در این نرم‌افزارها، فضای باز سیاسی، ازهم‌پاشیدگی نظام خانواده، آزادی بیان، صهیونیستی بودن اغلب این نرم‌افزارها و صهیونیست بودن مدیران آن‌ها و… ازجمله مهم‌ترین محورهای موردتوجه و مباحثه موافقان و مخالفان بوده است.

صرف‌نظر از مطالب فوق، با دقت در دلایلی که موافقان برای عضویت و حضور در این شبکه بیان نمودند، متوجه می‌شویم که آن‌ها نیز به دو گروه عمده و کلی تقسیم می‌شوند. گروهی، به‌طور مطلق با عضویت در این شبکه‌ها موافق‌اند و آن را یک موهبت و فرصت در راستای حضور در دهکده جهانی، برقراری ارتباط با مردم این دهکده و بیان دیدگاه‌ها و نظرات آزادانه خود می‌دانند و گروهی نیز عضویت در این شبکه‌ها را لاجرم و از روی ناچار می‌پذیرند. به‌عبارت‌دیگر ایشان عضویت در این شبکه‌ها را به دلایل مختلفی نادرست می‌شمارند اما با این استدلال که افراد زیادی از کشورمان عضو این شبکه‌های ضداجتماعی آمریکایی-صهیونستی هستند و ذهن آنان با توجه به جو نامناسب موجود، مشوش و مخدوش به انواع شبهات و مطالب نامناسب خواهد شد، حضور ما در این عرصه علاوه بر اینکه موجب آگاه‌سازی این افراد می‌گردد، فضای مسموم این شبکه‌ها را نیز تلطیف می‌نماید. بدین‌سان درست است که در زمین حریف بازی می‌کنیم اما می‌توانیم دشمن را در زمین خودش شکست دهیم. درواقع درست است که در بدو امر، شبکه‌های به‌اصطلاح اجتماعی، مسجد مجازی است در مقابل مسجد انقلاب، اما با عوض شدن ترکیب حاضران در مسجد، می‌توان آن را تبدیل به مسجدی همسو با مسجد انقلاب کرده و از آن برای صدور پیام انقلاب به اقصی نقاط جهان بهره برد.

آنچه در این مقاله به آن خواهیم پرداخت، تنها بررسی صحت و یا عدم صحت چنین استدلالی است و اینکه اساساً بازی کردن در زمین حریف آن‌هم با چنین خصوصیاتی صحیح است یا خیر؟

برای تبیین صحیح بحث، ذکر یک نمونه تاریخی از قرآن کریم، بسیار راهگشا است.

مساجد از ابتدای تاریخ اسلام تاکنون، به‌عنوان قوی‌ترین و بی‌بدیل‌ترین شبکه اجتماعی مسلمانان به شمار می‌روند. این مکان مقدس از زمان تأسیس اولین مسجد در تاریخ اسلام، به‌عنوان پرجاذبه‌ترین جایگاه برای حضور مسلمانان جهت پیشبرد اهداف عالیه اسلام محسوب می‌شود. در مسجد، مسلمانان علاوه بر عبادت، علوم و دانش می‌آموختند، از اخبار روز آگاه می‌شدند، با برادران و خواهران دینی خود ارتباط برقرار می‌کردند، برای نبرد حق علیه باطل تجهیز و تقسیم می‌شدند و به‌طورکلی، تمام امور اسلام را در آنجا، پیش می‌بردند.

این مهم برای دشمنان و خصوصاً منافقان گران آمده بود و با چشمان خود نظاره‌گر قدرت‌نمایی این شبکه اجتماعی عظیم بودند و به‌درستی دریافته بودند که هر ضربه‌ای که از جانب اسلام بر پیکره به‌ظاهر قدرتمندشان وارد می‌آید از جانب کارکردها و قابلیت‌های ذاتی مسجد است. اینان تابِ تحمل چنین شبکه اجتماعی بی‌نظیری را نداشتند و درصدد برآمدند تا با آن مقابله کنند. دو راهبرد مهم در این زمینه پیش روی کفار و منافقان وجود داشت. اولین راهبرد عبارت بود از نفوذ در بین اعضای این شبکه و ایجاد تفرقه بین مسلمانان. راهبرد دوم، نظریه تأسیس یک شبکه اجتماعی همانند مسجد، مقابل مساجد مسلمانان بود. بررسی راهبرد اول در حوصله این مقاله نیست اما خواننده گرامی اجمالاً بداند که کفار و منافقان با استفاده از راهبرد اول در هر بار، با شکست روبه‌رو می‌شدند و غالباً وحی آسمانی موجب رسوایی و سرافکندگی و کشف توطئه آنان می‌گردید.[7]

بنابراین بهترین راه، استفاده از راهبرد دوم بود که از چند مرحله تشکیل می‌شد. مرحله اول تأسیس مسجد به‌عنوان شبکه اجتماعی. مرحله دوم جذب حداقلی مسلمانان به مسجد مذکور جهت یارگیری ابتدایی و بالا بردن تعداد اعضا. مرحله سوم جذب پیامبر بزرگوار اسلام و نماز گذاردن آن حضرت در مسجد مذکور جهت تقدیس آن مسجد و توجیه سایر مسلمانان برای حضور در آن. مرحله چهارم مسموم سازی ذهن مسلمانان با استفاده از روش‌های گوناگون برای سست کردن عقاید اسلامی آنان و درنهایت مرحله پنجم ترویج کفر[8]، ایجاد تفرقه میان مؤمنان[9]، اقدام علیه خدا و رسول[10] و در یک‌کلام اضرار[11] به اسلام مسلمانان. هدف اصلی آن‌ها از طی کردن این مراحل، داشتن یک پایگاه دائمی و شبکه اجتماعی[12] برای رسیدن به آمال و آرزوهای واهی‌شان، یعنی نابود کردن اسلام و مسلمین بود.[13]

مؤسس اصلی شبکه اجتماعی مذکور و کسی که بیشتر در بنای این مسجد کوشش داشت و به فکر این نقشه خطرناک افتاد، شخصی به نام «ابو عامر راهب» بود که خود در مدینه نبود ولی از خارج به‌وسیله نامه‌ها و پیام‌هایی که برای منافقان می‌فرستاد، رهبری آن‌ها را به عهده داشت. ابو عامر در ضمن نامه‌ای که به منافقان نوشته بود دستور بنای این مسجد را در محله قبا داده بود و جماعتی از «بنی عمرو بن عوف»[14] نیز دستورش را عملی کرده و مسجد مزبور را ساختند.[15]

اینان در سال نهم هجری هنگامی‌که رسول خدا عازم تبوک بود پیش آن حضرت آمده معروض داشتند: ای رسول خدا ما برای بیماران و پیران و افراد زمین‌گیری که نمی‌توانند برای نماز به مسجد جامع بیایند و بخصوص در شب‌های زمستانی، سردی هوا و دوری راه مانع حضور آن‌ها در مسجد قبا است مسجدی ساخته‌ایم و میل داریم شما بدان جا بیایید و با خواندن یک نماز در آن مسجد آن را افتتاح فرمایید. اینان حتی برای اثبات ادعای خیرخواهی خود، سوگند یادکردند که به‌جز نیکی قصد دیگری از تأسیس مسجد ندارند: «وَ لَیحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلاَّ الْحُسْنی»[16]. پیغمبر فرمود: من اکنون عازم سفر هستم و اگر ان‌شاءالله از این سفر بازگشتم بدان جا خواهم آمد.[17]

به‌هرتقدیر این مسجد تبدیل‌شده بود به شبکه اجتماعی منافقان که به‌واسطه آن، روزبه‌روز به اعضای خود می‌افزودند. هنگامی‌که رسول خدا از جنگ بازگشتند، مجدداً نزد آن حضرت آمده و درخواست خود را تکرار کردند. در این هنگام آیات 107 الی 110 سوره توبه نازل گشت که شامل موارد بسیار مهمی بود.

1. تبیین ماهیت مسجد به‌عنوان پایگاهی برای ضربه زدن به خدا و رسول؛[18]

2. تبیین اهداف تأسیس این شبکه اجتماعی؛[19]

3. آشکار شدن دروغ بزرگ مؤسسین مسجد؛[20]

4. نهی شدن پیامبر بزرگوار اسلام از حضور در این مسجد؛[21]

5. به بدی یاد کردن از این مسجد؛[22]

6. هدایت مؤمنان به مسجدی که از ابتدا بر اساس تقوا ساخته‌شده است[23] و تبیین برتری آن بر مسجدی که از اساس بنای ویرانگری دارد.[24]

پس از نازل شدن این آیات و بنا بر دستور الهی، پیامبر گرامی اسلام (ص) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند و بقایای آن را ویران کنند.[25]

اینک پس از نقل این واقعه تاریخی، نگاهی به مساجد مجازی امروز مانند فیس‌بوک و امثالهم می‌اندازیم.

الف) ماهیت این شبکه‌ها چیست؟ آیا بنا به تعبیر قرآن «أَسَّسَ بُنْینَهُ عَلی تَقْوَی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانٍ» است و یا «أَسَّسَ بُنْینَهُ عَلی شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانهْارَ بِهِ فی نَارِ جَهَنَّم»؟ اهداف تأسیس این شبکه‌ها چیست؟[26] مالک این شبکه‌ها چه کسانی هستند[27] و این شبکه‌ها توسط چه کسانی حمایت می‌شوند[28]؟ چه کسانی در آن ذینفع‌اند؟[29] پاسخ به هر یک از پرسش‌های پیش‌گفته، بسیاری از حقایق را روشن می‌کند. با توجه به آسیب‌های بسیار زیادی که این شبکه‌ها در زمینه‌های گوناگون فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای جوامع گوناگون ایجاد می‌کنند، مطابق با آیه شریفه:

«یسْئَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکبَرُ مِنْ نَفْعِهِما؛[30]

درباره شراب و قمار، از تو می‌پرسند، بگو: در آن دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم است و [لی] گناهشان از سودشان بزرگ‌تر است.»

آیا این شبکه‌ها در حکم چاقویی است که هم می‌توان از آن استفاده مناسب کرد و هم بد و یا اینکه در حکم شراب است که گرچه ممکن است منافعی جزئی داشته باشد، اما مضرات و گناهان در آن‌ها از منافع آن‌ها بسیار بیشتر است؟

ب) آیا حضور یک روحانی، مداح، بسیجی و در یک‌کلام بچه مذهبی‌ها توجیهی برای دیگرانی نیست که بگویند که اگر این شبکه‌ها مشکل داشتند که فلانی عضو آن نمی‌شد؟ (همانند توجیهی که مؤسسین مسجد ضرار در پی دعوت پیامبر به مسجد به دنبال آن بودند) پس این دستور قرآنی «لَا تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا» در کجای زندگی مجازی ما کاربرد دارد؟

ج) اگر ماهیت این شبکه‌ها جهت نیل به اهداف شوم صهیونیزم بین‌الملل، کاملاً سفارشی ساخته‌شده است (که همین‌طور است)، مطابق با آیه شریفه:

«وَ الْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذی خَبُثَ لا یخْرُجُ إِلاَّ نَکداً کذلِک نُصَرِّفُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یشْکرُون؛[31]

و زمین پاک [و آماده]، گیاهش به اذن پروردگارش برمی‌آید و آن [زمینی] که ناپاک [و نامناسب] است [گیاهش] جز اندک و بی‌فایده برنمی‌آید. این‌گونه، آیات [خود] را برای گروهی که شکر می‌گزارند، گونه‌گون بیان می‌کنیم»

آیا نباید گمان ببریم که ماحصل آنچه در زمینِ شوره زار این شبکه‌ها کشت می‌شود، بسیار ناچیز و بی‌فایده خواهد بود؟ آیا با عوض شدن کشاورز، از زمین ناپاک شبکه‌های اجتماعی صهیونیستی می‌توان محصول پاک برداشت کرد؟

د) بنیان این شبکه‌ها بر اساس ایدئولوژی آمریکا و صهیونیزم بین‌الملل تأسیس‌شده و سازوکار موجود در آن به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که ضمن هدایت کاربران به سمت و سویی خاص، جریان‌های معارض با آن اهداف را نیز بی‌خاصیت کرده و یا حذف می‌کند. به عبارت ساده‌تر این شبکه‌ها شبیه قطاری هستند که مبدأ و مقصد آن مشخص و ریل‌گذاری شده است. برای این‌که بتوانند مسافرین زیادی را سوار کنند همانند منافقین صدر اسلام شعارهای جذابی مانند آزادی اطلاعات و ارتباطات سر می‌دهند و هرگونه نیت سوء را رد می‌کنند و واگن‌های متعددی برای سوار کردن هر نوع مخاطبی در نظر می‌گیرند؛ اما واگن‌ها هیچ‌گاه از ریل خود خارج نخواهد شد و مالکان آن هرگاه احساس کنند که مسافری بنا دارد واگنی را از ریل خارج سازد، هویتِ مجازیِ او را می‌کُشند (حذف حساب کاربری). مالکان اغلبِ این شبکه‌های به‌اصطلاح اجتماعی، مدعی آزادی بیان‌اند و درحالی‌که صفحات انقلابی این شبکه‌ها ازجمله صفحه حزب‌الله لبنان، سوریا المقاومه، حماس، انقلابیون بحرین، آنتی صهیونیست و یهود و … حذف می‌گردد، صفحات مربوط به تروریست‌های سوری، تروریست‌های جنوب شرق کشورمان (موسوم به جیش العدل)، طالبان، منافقین، گروهک تروریستی حاضر در سوریه و عراق و … آزادانه در این شبکه‌ها فعالیت و یارگیری می‌کنند. پس ما نمی‌توانیم جو حاکم برای این شبکه‌های را تلطیف کنیم چون مدیریت آن با شخص دیگری است؛ و اگر این امر شدنی بود، باید مدت‌ها قبل توسط کاربران اروپایی و یا آسیایی به سرانجام می‌رسید؛ زیرا تعداد کاربران اروپایی و آسیایی فیس‌بوک، بسیار بیشتر از کاربران آمریکایی است؛ اما هم‌اکنون، جو حاکم بر این شبکه‌ها، کاملاً آمریکایی و صهیونیستی است!

ه) آیا گمان نمی‌کنیم با عضویت در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، گوگل پلاس، واتس‌اَپ، وایبر، لاین و… موجب تقویت آنان شده‌ایم[32] و بدین ترتیب ممکن است مصداق آیه شریفه‌ی «وَ لا تَعاوَنُوا عَلَی الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ[33]؛ و در گناه و دشمنی به یکدیگر کمک مکنید» باشیم؟[34]

و) به‌راستی چرا نباید شبکه‌های اجتماعی، بنا به تعبیر قرآن بر اساس تقوا و مطابق بافرهنگ، نیازهای حقیقی کشورمان و در جهت تأمین منافع ملی تأسیس کنیم؟[35] چرا بنای کار خود را به‌جای استوار ساختن بر تارعنکبوت، بر چیزی مستحکم استوار نسازیم تا نه‌تنها پاسخگوی نیاز امروزمان باشد، بلکه برای آیندگان نیز راهگشا و مثمر ثمر باشد. مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: «خدای متعال برای اینکه جریان‌های زندگی و تاریخ را به‌درستی به بشر بفهماند این تمثیل را در قرآن کریم می‌آورد که هر پدیده‌ای، هر جریانی، هر فکر و هر واقعیتی در جامعه و تاریخ در صورتی می‌ماند که اصل و ریشه، طیب و پاکیزه باشد[36]؛ مانند درختی که طیب و پاکیزه است … این کلمه یعنی پدیده‌ها و همه حادثه‌ها و همه اندیشه‌ها و عقیده‌ها و خلاصه همه‌چیزهایی است که در این عالم به انسان ارتباطی دارد.»[37]

به نظر می‌رسد دلسوزان نظام و انقلاب بجای صرف وقت در این شبکه‌ها و بحث بر سر عضویت و عدم عضویت در آن‌ها، در این مهم تفکر کنند که چگونه می‌توان شبکه‌های اجتماعی دارای شجره طیبه، بر اساس تقوا و در موضوعات گوناگون، برای سلایق گوناگون ساخت؛ بدون آنکه آسیب‌زا بوده و تبدیل به معضلی برای میهن اسلامی‌مان شوند. سپس از طریق نگارش کتاب، مقاله، همایش و… مدل پیشنهادی خود را به گوش مسئولان نظام و مراجع بزرگوار تقلید برسانند تا با تأسیس آن، اندکی از دغدغه‌های فرهنگی‌مان کاسته شود.

قم المقدسه

محمد کهوند – حوزه علمیه قم

[1] سخنرانی رییس‌جمهور در چهارمین جشنواره‌ی ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات و دفاع تمام‌قد ایشان از شبکه‌های به‌اصطلاح اجتماعی فیس‌بوک و یوتیوب، 28/02/1393.

[2] عضویت آقان ظریف وزیر امور خارجه، جنتی وزیر ارشاد در فیس‌بوک پس از تصدی مسئولیت،

[3] عضویت خانم معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست در فیس‌بوک.

[4] مصطفی عباسی مقدم، مشاور پژوهش و برنامه‌ریزی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – 1393/03/20.

[5] مسعود ادیب در گفت‌وگو با ایلنا – 1393/03/21.

[6] این برنامه در تاریخ 28/09/1392 با حداکثر آرا، توسط کمیته تعیین مصادیق مجرمانه، پالایه شد.

[7] زندگانی حضرت محمد (ص) ، آیت‌الله سید هاشم رسولی محلاتی، ص 615.

[8] تفسیر نمونه، ج 8، ص 137.

[9] ترجمه تفسیر المیزان، ج 9، ص 530.

[10] همان.

[11] فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 564، ذیل واژه «ضارّ».

[12] اِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ؛ و (مسجد را) به انتظار کسی که از پیش باخدا و رسولش ستیزه کرده، ساخته‌اند، سوره توبه، آیه 107.

[13] تفسیر نمونه، ج 8، ص 137.

[14] تفسیر المیزان، ج 8، ص 530.

[15] زندگانی حضرت محمد، شهید آیت‌الله سید هاشم رسولی محلاتی، ص 615.

[16] و قسم می‌خورند که جز نیکی منظوری نداریم، توبه، 107.

[17] زندگانی حضرت محمد، شهید آیت‌الله سید هاشم رسولی محلاتی، ص 615.

[18] وَ إِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِن قَبْل، توبه، 107.

[19] وَ الَّذِینَ اتخَّذُواْ مَسْجِدًا ضِرَارًا وَ کفْرًا وَ تَفْرِیقَا بَینْ الْمُؤْمِنِینَ و کسانی که مسجدی برای ضرر زدن و (تقویت) کفر و تفرقه میان مؤمنان (ساخته‌اند)، همان.

[20] وَ اللَّهُ یشهْدُ إِنهَّمْ لَکاذِبُون، خدا گواهی می‌دهد که آنان دروغ می‌گویند، همان.

[21] لَا تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا، هرگز در آن نایست، همان، 108.

[22] مَسْجِدًا ضِرَارًا، مسجدی برای ضرر زدن، همان 107.

[23] أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْینَهُ عَلی تَقْوَی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانٍ خَیرْ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْینَهُ عَلی شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانهْارَ بِهِ فی نَارِ جَهَنَّم، آیا آنکه بنای خویش بر پرهیزکاری خدا و رضای او پایه نهاده بهتر است، یا آن‌کسی که بنای خویش بر لب سیل گاهی نهاده که فروریختنی است که با وی در آتش جهنم سقوط کند همان 109.

[24] تفسیر المیزان، ج 8، ص 530 و 531.

[25] حجتی، سید محمدباقر، اسباب النزول، ص 56 و 57.

[26] بیش از صد آسیب در زمینه‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و امنیتی، علمی و اقتصادی رصد شده که در مقالات دیگری به آن خواهیم پرداخت، ان‌شاءالله.

[27] غالب مؤسسان شبکه‌های اجتماعی یهودیان هستند. به‌عنوان‌مثال مارک زاکربرگ مؤسس فیس‌بوک یهودی زاده مدعی بی‌خدایی است و اریک اشمیت از مدیران ارشد گوگل نیز یهودی است.

[28] شبکه‌های فوق‌الذکر از حمایت بی‌چون‌وچرای استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا و رژیم صهیونیستی برخوردار هستند. باراک اوباما در این زمینه تصریح کرده است که اگر حمایت‌های دولت آمریکا نبود فیس‌بوک هیچ‌گاه این‌چنین پیشرفت نمی‌کرد.

[29] تمام انقلاب‌هایی که توسط شبکه‌های به‌اصطلاح اجتماعی مدیریت‌شده‌اند، درنهایت همسو با منافع و اهداف آمریکا بوده است.

[30] سوره مبارکه بقره، آیه 219.

[31] سوره مبارکه اعراف، آیه 58.

[32] بدیهی است هرچه اعضای یک شبکه اجتماعی بیشتر باشد، درآمد آن از طرق مختلف مانند تبلیغات نیز بیشتر خواهد بود و درآمد بیشتر راه را برای رسیدن به اهداف شوم آنان هموارتر می‌سازد.

[33] مائده، 2.

[34] تعاون بر گناه- یعنی عمل زشت که موجب عقب‌افتادگی از زندگی سعیده است و تعاون بر «عدوان» که تعدی بر حقوق حقه مردم و سلب امنیت از جان و مال و ناموس آنان است. ر-ک تفسیر المیزان، ج 5، ص 226.

[35] شبکه اجتماعی داخلی که سازوکار آن از شبکه‌های اجتماعی آمریکایی-صهیونیستی عیناً کپی‌برداری شده است، لاجرم دچار آسیب‌های فراوانی خواهد شد کما اینکه در شبکه‌های اجتماعی کپی‌برداری شده ملی مشکلات بسیاری قابل‌رؤیت است.

[36] اشاره به آیه شریفه «أَ لَمْ تَرَ کیفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً کلِمَةً طَیبَةً کشَجَرَةٍ طَیبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فرع‌ها فِی السَّماء؛ مگر ندیدی خدا چگونه مثالی زد و سخن نیک را به درخت پاکیزه‌ای تشبیه کرد که ریشه‌اش (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است؟!»

[37] سخنرانی مقام معظم رهبری، 24/12/58.