دسترسی ها

در این مطلب آمده است : عضویت نداشتن ایران در کنوانسیون های بین المللی مربوط به حق تکثیر (کپی رایت) باعث شده است تا ایرانی ها گران ترین نرم افزارهای رایانه ای رایج دنیا را مجانی دانلود کنند یا با قیمتی بسیار اندک آن را خریداری کنند.

همین امر سبب شد رسانه های خارجی از جمله رادیو بین المللی چین (CRI) در گزارش هایی از قیمت پایین نرم افزار در ایران پرده بردارند.

در بخشی از تحقیقات تیم گزارشگران چینی ادعا شده که هر کاربر ایرانی بیش از چهار هزار دلار نرم افزار غیر قانونی و نسخه کرک شده روی رایانه خود نصب کرده است.

گزارش مذکور بر این نکته تأکید می کند که ایرانی ها بدون دغدغه و بدون آن که همچون کاربران کشورهای توسعه یافته نگران پی آمدها و جریمه های احتمالی باشند، می توانند محصولات نرم افزاری را دانلود کنند یا نسخه های کد شکسته را با قیمتی نازل خریداری کنند.

همچنین در این گزارش به این نکته اشاره شده است که رقم چهار هزار دلار بر اساس نیازهای یک کاربر معمولی محاسبه شده و می توان تصور کرد که این رقم برای کاربرانی که به کارهای فنی تخصصی مشغول هستند، به مراتب بزرگ تر و تکان دهنده تر است.

* چهار هزار دلار رقمی دور از ذهن نیست

وقتی اعلام شد به طور متوسط روی هر یک از سیستم های کاربران ایرانی بیش از چهار هزار دلار نرم افزار غیرقانونی وجود دارد و این خبر را دویچه وله به نقل از رادیو بین المللی چین روی خروجی خود قرار داد، بسیاری بر این باور بودند که این رقم دور از ذهن و اغراق آمیز است.

رئیس کمیسیون نرم افزار سازمان نظام صنفی استان تهران در خصوص این ادعا در گفت وگو با ایران می گوید: «رقم اعلام شده از سوی منابع خارجی، رقم دور از انتظاری نیست؛ چرا که نصب سیستم عامل ویندوز، آفیس و چند برنامه مورد نیاز برای یک کاربر معمولی در خارج از کشور حدود 2 هزار دلار هزینه در پی دارد و این در حالی است که همین نرم افزارها را کاربران ایرانی به صورت رایگان و غیرقانونی روی سیستم های خود بارگذاری می کنند.»

رضا کرمی در ادامه می افزاید: «وقتی به قیمت واقعی نرم افزارها اشراف داشته باشیم دیگر اعلام عدد 4 هزار دلار نرم افزار غیرقانونی و نسخه کرک شده روی رایانه هر ایرانی دور از ذهن نیست چرا که هر نرم افزار از 100 تا چند هزار دلار قیمت دارد.»

این کارشناس حوزه نرم افزار در ادامه می گوید: «سال گذشته مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشی را تحت عنوان «پروژه طرح مهاجرت به نرم افزارهای آزاد/متن باز» انجام دادند که در این طرح تقریباً به چنین عددی اشاره شده بود بنابراین بار اول نیست که ادعا شده است که چنین رقمی نرم افزار غیرقانونی روی سیستم کاربران ایرانی وجود دارد.»

علی یکتایی کارشناس حوزه آی تی نیز در پاسخ به این سؤال که به نظرتان این خبر تا چه اندازه می تواند صحت داشته باشد، می گوید: اگر بخواهیم به طور متوسط در نظر بگیریم، این مبلغ احتمالاً بیشتر از این خواهد بود و ممکن است چیزی در حدود ده هزار دلار باشد؛ چرا که نرم افزار ها قیمت بسیار بالایی دارند به همین خاطر ممکن است در کشورهایی که قانون کپی رایت را رعایت می کنند، افراد برنامه های محدودی روی سیستم خود داشته باشند یا از نسخه های قدیمی تر استفاده کنند تا هزینه آپدیت نرم افزار را نپردازند.

این کارشناس حوزه آی تی در ادامه می گوید: «به نظرم هر فردی می تواند به راحتی به واقعی بودن این رقم دست پیدا کند برای این کار کافی است به نرم افزارهای موجود روی سیستم خود نگاهی داشته باشیم و با در نظر گرفتن قیمت آن ها با یک جمع ساده به عدد اعلام شده خواهیم رسید.

به عنوان مثال در ایالات متحده صاحب یک لپ تاپ اگر سیستم عاملMicrosoft Windows7 Professional را انتخاب کرده باشد و بخواهد نرم افزارهایی همچون Nero Platinum، Eset NOD32 Antivirus V.5 3U، Microsoft Office Professional، Internet Download Manager، Cyberlink Powerdvd 13 Pro، Adobe Photoshop CS6 و چند نرم افزار دیگر را روی آن نصب کند، باید مبلغی حدود 2 هزار دلار بپردازد.

این در حالی است که یک کاربر ایرانی می تواند لپ تاپ خود را با همان سیستم عامل و نرم افزارها تقریباً به صورت مجانی سرهم کند.

البته اگر کاربر نرم افزارهایی همچون Adobe Premiere Pro CS6، AutoCAD LT 2014، Adobe Flash Professional CS6 و Adobe After Effects CS6 نیز روی سیستم خودش نصب کرده باشد باید رقم دوهزارو 157 دلار را به رقم قبلی اضافه کرد با همین حساب سرانگشتی می توان به راحتی دریافت که هر کاربر ایرانی به طور متوسط بیش از چهار هزار دلار نرم افزار غیرقانونی و کرک شده روی سیستم خود دارد.

یکتایی با اشاره به این که برای بسیاری از کاربران ایرانی این واقعیت غیر قابل باور است که گاهی بهای یک نرم افزار می تواند از یک تبلت هم گرانتر باشد، می گوید: «در کشورهایی که قانون کپی رایت در آن ها رعایت می شود، این ویژگی برای کاربران در نظر گرفته می شود که فرد با خرید یک نرم افزار می تواند یک تبلت یا حتی لپ تاپ ارزان قیمت به صورت هدیه رایگان دریافت کند چرا که ارزش این هدیه رایگان فقط چند درصد مبلغی است که شما برای یک نرم افزار تخصصی پرداخت می کنید.»

* مانعی بزرگ به نام نرم افزار قفل شکسته

شاید برای بسیاری از کاربران این سؤال مطرح شود وقتی انواع و اقسام نرم افزارها را می توان به طور رایگان یا با بهای اندک به دست آورد چه نیازی است که مبالغی با ارقام نجومی را برای دستیابی به آن ها پرداخت.

علی یکتایی کارشناس حوزه آی تی در این خصوص می گوید: «سالانه شرکت های نرم افزاری ضررهای هنگفتی از رعایت نکردن قانون کپی رایت در برخی کشورها متحمل می شوند؛ اگرچه ممکن است در ظاهر این به نفع کاربران کشورهایی باشد که قانون کپی رایت را رعایت نمی کنند ولی در نهایت باعث خواهد شد که هیچ گاه برنامه نویسی در این کشورها رشد نداشته باشد چرا که کپی های غیرقانونی گریبان نرم افزارهای داخلی را نیز خواهد گرفت به همین خاطر صادرات نرم افزار می تواند به عنوان یک منبع مهم صادراتی مطرح باشد که در کشور ما متأسفانه به آن صورت اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.»

به هرحال با تمامی موارد ذکر شده باید گفت متأسفانه ایران تاکنون در هیچ یک از کنوانسیون های بین المللی مرتبط با حقوق کپی رایت عضویت نداشته که این موضوع به ضرر منافع ملی کشور است تا جایی که به همین دلیل کشورمان نمی تواند در سازمان تجارت جهانی (WTO) عضویت داشته باشد؛ به طوری که از مجموع 700 سؤالی که سازمان تجارت جهانی برای قبول عضویت ایران ارسال کرده، بیش از 100 پرسش به صورت مستقیم به قانون کپی رایت مربوط می شود.

اگر بخواهیم نگاه واقع بینانه ای به نقض کپی رایت داشته باشیم، ممکن است این اقدام منافعی در برهه ای از زمان برای جامعه و کاربران داشته باشد اما در دراز مدت صدماتی به کشور وارد خواهد کرد که یکی از آن ها محرومیت از پیوستن به سازمان تجارت جهانی است.