ادبیات آئینی به عنوان یکی از غنی‌ترین هنرهای ایران‌زمین امروزه نسبت به گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته اما با تلاش‌های یک شاعر اصفهانی دعای کمیل، به نظم در آورده شده است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی مبارکه نا به نقل از تسنیم، شعر و ادبیات، هنر ملی ما ایرانیان است این جمله بارها و بارها از زبان رسانه‌ها، اساتید و کارشناسان حوزه ادبیات نقل‌شده و در واقع کمتر کسی است که با توجه به پیشینه ادبیات این سرزمین، در مفهوم آن دچار اندکی شک و تردید شود.
شعرسرایی، هنری است که همواره در میان عموم مردم به سبب تاثیرگذاری ویژه از جایگاه خاصی در بین اهالی فرهنگ و ادب برخوردار است.
آثار ادبی ایران بیان‌گر اندیشه‌ها و باورهای عمیق آفرینندگان آن و گواه تجربه و ژرف‌اندیشی‌های یک ملت است؛ ملتی که در هر برهه از زمان در زمینه داستان‌نویسی و شعرسرایی دستی بر آتش داشته‌اند و به همت بزرگ‌مردان این عرصه، دست به خلق آثاری زده‌اند که پس از گذشت سال‌ها، همچنان سرمشق آثار شاعران و نویسندگان معاصر قرار گرفته است.
این بار، بهرام قربانی شاعر و دبیر ادبیات دیار اصفهان، به همراه فهیمه سعیدی، همسرش که او نیز در حوزه ادبیات دستی بر آتش دارد، دست به نظم دعایی زده که بی‌شک یکی از زیباترین ادعیه و ایده‌ای تازه در عرصه ادبیات آئینی ایران به شمار می‌رود؛ دعای کمیل در 200 بیت به همت این شاعر سروده شده و همزمان با ایام ماه مبارک رمضان به چاپ رسید. این شاعر اصفهانی که برنامه دارد تا ادعیه دیگری را نیز به زبان شعر بیاید، در گفت‌وگو با تسنیم به بیان جزئیات این اشعار پرداخته است.
تسنیم: لطفا درباره فعالیت خود در حوزه شعر و ادبیات بگویید. فعالیت خود را در زمینه ادبیات و شعر چگونه آغاز کردید؟
قربانی: از زمان کودکی پدرم طبع شاعرانه‌ای داشت و در هنگام شعرخوانی برای اعضای خانواده، کم کم به این رشته علاقه‌مند شدم و در این زمینه مطالعاتی داشتم. رشته تحصیلی من در دوران دبیرستان علوم تجربی بود اما با توجه به علاقه خود، رشته دانشگاهی خود را ادبیات انتخاب کردم تا جدی‌تر وارد این رشته شوم.
تسنیم: ایده نظم‌پردازی دعای کمیل از کجا در شما شکل گرفـت؟
قربانی: حدود 3 سال قبل، همراه هنگام شرکت در مراسم سالگرد درگذشت یکی از بستگان که مصادف با شب جمعه بود و در آن مراسم دعای کمیل قرائت شد. آن شب ناخودآگاه اندوهی در من شکل گرفت و ناشی از این بود که چرا بعضی ازمردم آن گونه که بایدوشاید با عمق محتوایی این دعای زیبا و غنای مذهبی وعرفانی آن آشنایی ندارندشایدیکی ازدلایل این باشدکه بازبان عربی چندان آشنا نیستتد همان شب بود که راهکار آن را در خود پیدا کردم و تصمیم گرفتم دعای کمیل را به نظم فارسی در بیاورم. لطف خداوند کریم هم یاری کرد وگرنه ما از خود چیزی نداریم؛ به قول مولانا:
ماکه‌ایم اندرجهان پیچ پیچ چون الف از خود نداریم هیچ هیچ
تسنیم: این منظومه بر چه وزنی از اوزان شعرفارسی سروده شده است؟
قربانی: این منظومه در بحر متقارب وبروزن (فعولن فعولن فعولن فعل) سروده شده که نزدیک‌ترین و آشناترین وزن برای مردم است چون که شاهنامه ی فردوسی هم درهمین بحرمتقارب سروده شده و به گوش فارسی زبانان غریب نیست.
تسنیم: کتاب “هم‌نوا با کمیل” ازچه بخش‌هایی تشکیل شده و شامل چند بیت است؟
قربانی: این شعر حدود 200 بیت است و از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست متن دعا و شعر مرتبط با هر بند دعاست و بخش دوم نیایش است و سعی شده تاباحفظ امانت داری مفاهیم به زبان شعر بر گردانده شود درضمن کسانی که می خواهند بیشتر به شرح مفاهیم این دعادسترسی. پیدا کنند می توانند به کتاب ارزشمند “انیس اللیل” درشرح دعای کمیل تالیف مرحوم. حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا کلباسی مراجعه کنند.
تسنیم: نظم دعای کمیل چه مدت‌زمانی طول کشید؟ در صورت امکان در این باره بیشتر توضیح دهید؟
قربانی: این اثر، محصول شب است چراکه به هنگام سحر بیدار می‌ماندم و به سرودن شعر می‌پرداختم. از شب ولادت حضرت علی(ع) کلید خورد و تا پایان ماه مبارک رمضان همان سال طول کشید .همچنین برای تألیف این اثر به‌تنهایی فعالیت نمی‌کردم و همسرم هم ویراستاری این کار را به عهده داشت.
تسنیم: به نظر شما، ادعیه خوانی بر روی مسلمانان چه تأثیری دارد؟
قربانی: دعادرلغت به معنی خواندن است ووسیله ی قرب به ذات باری تعالی. هرچه وسیله ی ارتباط بامعبودبی نیاز قوی ترباشد بهره ی بیشتری به بنده می بخشد زیراخداخود می فرماید که “بخوانیدمرا تا اجابت کنم شمارا” که دربین وسایل ارتباطی ساده ترین وپیشرفته ترین وسیله دعاست که زنگاردل راپاک می کند.
حال که همه شرایط فراهم است و از نظر غنای محتوا در فرهنگ اسلامی خود چیزی کم نداریم، ما باید مبانی غنی خود را به هر وسیله ممکن که زبان هنر هم یکی از بهترین وسایل است به گوش مردم برسانیم و بی‌تفاوت از کنار آن‌ها نگذریم.
تسنیم: جایگاه شعرسرایی مذهبی را در جامعه ادبی اصفهان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قربانی:متأسفانه کم آگاهی و کم‌اهمیتی در این شاخه به چشم می‌خورد که نیاز به آسیب‌شناسی دارد؛ به‌طور کلی مردم برای آثار مکتوب ارزش کمتری قائل هستند. البته بخشی از ماجرا هم به این برمی‌گردد که ادبیات ما به‌نوعی ادبیات شفاهی است و مردم دوست دارند افرادی قصه‌ها و داستان‌ها را برایشان روایت کنند. همچنین برخی از مردم ترجیح می‌دهند که از طریق شبکه‌های اجتماعی به مطالعه بپردازند درحالی‌که بعضی از اوقات مطالب به شکل دقیق و درست در این فضاها بارگذاری نمی‌شوند؛ کار فرهنگی زمانی تأثیر خود را در جامعه القا می‌کند که گروهی باشد و همکاری همه‌جانبه در آن وجود داشته باشد.
تسنیم: آیا نظم دیگر ادعیه اسلامی را در دستور کار دارید؟
قربانی: البته. امید است که به یاری خداوند نظم دیگر دعاهای معنوی را با الگو قرار دادن شاعران نامی ادبیات ایران آغاز کنم چراکه این شاخه از ادبیات آئینی نیاز به کار و توجه دارد.
اینک قسمتی از فراز آخر دعای کمیل را به نظم می‌خوانیم:
ز نام تو هر درد جوید دوا به ذکر تو هر درد یابد شفا
به طاعت هرآن کس که خواند تو را غنی گردد از فیض گنج دعا
بضاعت ندارم به‌غیراز امید سلاح من اشکی و آن‌هم چکید
کریما تویی دافع هم و غم ببخشا گناهان ز نیک و ز کم
درودی خدا بر محمد فرست ز ما جمله بر آل احمد فرست
درودی به اندازه ماسوا به روح رسول و امامان ما
انتهای پیام/
Saturday, 23 November , 2024