دسترسی ها

این روزها که نزدیک به برگزاری جشنواره فیلم فجر است همگان در تب‌وتاب دیدن آثار اجتماعی هستند که بخشی از مدیران جشنواره مدعی‌اند مسایل اجتماعی مطرح شده در آثار نقد اجتماع است و عده‌ای معتقدند این فیلم‌ها جز درشت‌نمایی برخی از مسایل اجتماعی که بخش کوچکی از جامعه مبتلا به آن هستند چیز دیگری نیست.

اما این مهم را فراموش کردیم که جشنواره امسال مزیتی دارد که به آن کمتر توجه شده است امسال دو فیلم (یکی داستانی و دیگری مستند) درباره واقعه‌ای به نمایش در می‌آید که هر به یک مسئله اجتماعی مهم توجه دارند قحطی که ایران در سالهای 1295 تا 1297 تجربه کرد. قحطی بزرگ که در ایران مرگ بیش از 10 میلیون ایرانی را رقم زد و نیمی از جمعیت کشور را از بین برد. این واقعه رخدادی نیست که در لابلای صفحات تاریخ فراموش و مخدوش گردد، مگر اینکه که در آن نکته قابل تاملی باشد که افشای آن برخی کشورها را متضرر کند. چنان که سال 2003 وزارت دفاع انگلیس اعلام کرد اسناد نظامی انگلیس در رابطه با ایران (متعلق به سالهای 1914 تا 1921) هنوز محرمانه اند و تا 50 سال بعد، یعنی سال 2053 منتشر نخواهد شد. علیرغم ممانعت انگلستان از انتشار اسنادی که از هویت عاملان و بانیان نسل کشی در ایران پرده بر می دارد، اسنادی زیادی موجود است که راز و رمز این قحطی را فاش می‌کند.

این بار ابوالقاسم طالبی در فیلم «یتیم خانه ایران» تلاش دارد شرح ماجرا که به یک تراژدی تاریخی شبیه است را با روایتی از زندگی یک جوان بانام محمد جواد (علی رام نورایی) که در بنکداری فعال است و تلاش او برای کشف راز قحطی که گریبان  مردم را گرفته توسط ایادی انگلیس به تصویر می‌کشد. در این فیلم طالبی تلاش کرده تا قطحی هولناک در سفر ایادی انگلیس به ایران همچنین اجساد و افراد در حال مرگ در جاده‌ها، به درستی به تماشاگر ارایه شود. روستاهای نیمه ویران با ساکنان گرسنه، مردمی که می‌میرند و کسی نیست که کمکی کند. حضور نیروهای متفقین در ایران که موجب شد تا کشوری که کیلومترها از کانون جنگ در اروپا فاصله داشت، بیشترین خسارت انسانی را متحمل شود مورد توجه قرار گیرد.

علاوه بر ابوالقاسم طالبی که روایتی داستانی و در خور توجه درباره هولناک ترین و اجتماعی‌ترین واقعه این سالها که نسل کشی در ایران را باعث شد مورد توجه قرار داده است؛ مهدی فارسی  مستندساز هم به این مهم توجه داشته است و با ساخت فیلم «خاطرات خانه متروک» علاوه بر قحطی به  بسیاری دیگر از اتفاقاتی که در دوره جنگ جهانی اول پیش آمده است می پردازد در این اثر به موضوعاتی چون انتقال پایتخت یا وقایع بوشهر در دوره جنگ جهانی اول نیز توجه شده است.

این مهم که نسل کشی در ایران رخ داده و حدود ده میلیون نفر طی این سالهات به علت قحطی و بیماری جان خود را از دست دادند و به گفته بسیاری از منابع قحطی یک سوم جمعیت ایران را از بین برود مورد توجه فیلمسازانی قرار گرفت که دغدغه کار اجتماعی به معنای مطلق کلمه دارند. متاسفانه فراموش کرده ایم که سینمای اجتماعی سینمایی است که مساله جمع کثیری از مردم را مورد توجه قرار دهد و مساله جامعه باشد. فراموش نکنیم  فیلمهایی از این دست (یتیم خانه ایران) که به مسئله میلیون ها انسان بی گناه که در اثر گرسنگی و بیماری جان باختند فیلم هایی اجتماعی هستند که درد مشترک بسیاری از افراد در جامعه را مورد توجه قرار دادند و برگی از تاریخ را برای انسان امروز ورق می زنند.

فارس